Onderzoek BSNC en studenten HAS bij voetbal- en hockeyvelden
Door klimaatverandering en jarenlang gebruik is ons bodem- en watersysteem niet meer in balans: uit metingen blijkt dat meer water eruit wordt gehaald dan erin terecht komt. Die verdroging moeten we tegengaan voor de toekomst, om weer een gezond bodem- en watersysteem te krijgen, aldus Peter Ramakers van de provincie Noord-Brabant. Hij is senior beleidsmedewerker waterkwaliteit en -kwantiteit en projectleider van het onderzoek ‘Duurzaam watergebruik op sportvelden’.
Hoe kunnen we op de sportvelden in Brabant hieraan bijdragen? Voor een antwoord op deze vraag is het goed eerst te weten hoeveel water er eigenlijk aan de bodem wordt onttrokken en hoeveel er wordt gebruikt bij beregening. Een team van studenten van de HAS ging aan de slag met dit vraagstuk. Opdrachtgever is de BSNC, die dit uitvoert op verzoek van de provincie Noord-Brabant. We vroegen Peter Ramakers, senior beleidsmedewerker waterkwaliteit en -kwantiteit, in dit artikel naar de aanleiding en conclusies van het onderzoek.
In de volgende nieuwsbrief(-brieven) zijn Henrie Bekkers van de gemeente ’s Hertogenbosch en Hans Roelofs van waterschap De Dommel aan het woord over hun ervaringen in dit onderzoek. Zij waren lid van de klankbordgroep.
De verdroging van Brabant
Peter Ramakers: “Wist je dat, als je niets doet, regenwater binnen drie dagen alweer terecht komt in de zee? Met name op de zandgronden -zoals ook in Brabant- wordt water niet goed vastgehouden. Daar moesten we wat mee doen, meenden wij. Hoewel de sportvelden een bescheiden rol spelen in het totale bodem- en watersysteem, vonden wij het toch de moeite waard om te weten hoeveel water de sport verbruikt en hoe je winst zou kunnen behalen. Met die kennis kunnen zowel de beheerders als de overheden alternatieve methoden toepassen om meer water te laten circuleren, te infiltreren of om klimaatvriendelijker toepassingen in te zetten.“
“Het is complexe materie”, aldus Ramakers, “Daarom zoekt de provincie samen met partners ZLTO, de vier waterschappen in Brabant, de Brabantse Milieufederatie, Brabant Water en de Vereniging Industriewater naar oplossingen voor verdroging.”
Kengetallen en aanbevelingen
“Gekozen is om de berekening los te laten op de voetbal- en hockeyvelden van Brabant. Een eerste stap is dat we meer wilden weten over kengetallen: hoeveel wordt er eigenlijk gesproeid op hockey en voetbalvelden? De groep studenten ging aan de slag en onlangs -januari 2021- leverden zij het rapport op. Met een vragenlijst onder beheerders van voetbal- en hockeyvelden zijn data verzameld.
Zij brachten bijvoorbeeld in kaart welke installaties worden gebruikt. De voetbalvelden van de gemeentelijke sportveldbeheerders worden vrijwel allemaal met een vaste beregeningsinstallatie beregend (88%). De voetbalvelden van de semi-private voetbalclubs worden daarentegen vooral met een mobiele beregeningsinstallatie besproeid (77%). Op de hockeyvelden wordt gebruik gemaakt van twee verschillende technieken, namelijk door pop-up sproeiers buiten het speelveld (74%) en sproeiers op palen.
Naar schatting wordt in de provincie Noord-Brabant binnen de voetbal- en hockeysport gezamenlijk ca. 2.550.000 m3 water per jaar gebruikt. Bij voetbal wordt ca. 1.700.000 m3 aan water per jaar verbruikt, daarbij is de verdeling 96% grondwater, 3% oppervlaktewater en 1% leidingwater. Het gebruik van hockey is jaarlijks ca. 850.000 m3 daarbij is de verdeling 40% grondwater, 28% oppervlaktewater en 32% leidingwater.
Het rapport sluit af met een aantal adviezen voor vervolgonderzoek, zoals naar de totale waterbalans (aanvoer, afvoer, infiltratie, berging en hergebruik van water op sportvelden), naar de waterbehoefte van de plant (plantfysiologie) en naar de wensen van de gebruiker met betrekking tot beregenen van het sportveld. Tot slot wordt aanbevolen om aandacht te besteden aan innovatie, training over het onderwerp en mogelijke subsidieregelingen.
Welke praktische adviezen kunnen we geven aan de beheerders en andere verantwoordelijken voor de sportvelden?
Ramakers: “Beregen sportvelden alleen wanneer het nodig is. Kijk of je andere slimme oplossingen kunt verzinnen om velden te besproeien. Denk ook na: kies je voor leidingwater of voor grondwater? Hoe lang of hoe kort zet je de installatie aan? Wat is de weersverwachting? Verdiep je daarin en stel de beregening daarop in. “
En als we vooruitkijken?
“Wellicht verandert in de toekomst het hele systeem. Dan gebruik je geen water van drinkwaterkwaliteit maar laagwaardig water voor de beregening, bijvoorbeeld water uit rioolwaterzuiveringsinstallaties. Of we gaan meer gebruik maken van regenwater dat we hebben opgevangen in nieuw te bouwen bassins. De kennis over deze nieuwe en andere mogelijkheden is nog gering. Een overkoepelende campagne kan helpen om meer aandacht te vragen voor het vraagstuk, en om diverse toepassingen en methodes voor het voetlicht te brengen. Zo kunnen we ook nog beter advies geven aan de beheerders. “
Voorbeeld Oranje-rood
Ramakers: “Een heel mooi voorbeeld vind ik de bodemsanering die naast de Eindhovense hockeyclub Oranje-Rood wordt toepast. Water vangen ze af, pompen zij op, en dit water wordt op de vereniging gebruikt voor koeling van tribunes en ruimtes en voor het besproeien van velden en vervolgens wordt het op de beek gezet.“
Het onderzoeksrapport vind je hier.
