In het voorjaar van 2024 verschenen in de vakbladen voor Sport en Golf berichten over de toelating van het middel Acelepryn voor het bestrijden van engerlingen en emelten op sportvelden en golfbanen. Ondanks de toelating door het Ctgb (College voor de toelating van gewasbeschermingsmiddelen en biociden) is gebruik van het middel op sportvelden in veel gevallen wettelijk niet toegestaan. Dat wetgeving en toelating niet op elkaar zijn afgestemd is verwarrend. Door de nadruk te leggen op de toelating worden beheerders op het verkeerde been gezet.
Hoe zit het ook alweer?
Vanaf 2016 is het verbod op gebruik van gewasbeschermingsmiddelen buiten de landbouw in stappen ingevoerd. Vanwege de Green Deal Sportvelden ging het verbod voor sportvelden en golfbanen pas in op 1 april 2020. Er gelden nog steeds uitzonderingen voor enkele specifieke soorten en situaties. Volgens de Regeling gewasbescherming en biociden (Rgb – bijlage XVII, 20 april 2024) geldt voor het bestrijden van engerlingen en emelten het volgende:
Uitzondering op het verbod, voor organismen:
- Emelten (Tipula spp):
- Alleen op golfgreens, overig gebruik verboden
- Engerlingen Meikever (Melolontha melolontha):
- Op sportvelden (m.u.v. stadionvelden) en golfbaan (m.u.v. rough)
- Engerlingen Junikever (Amphimallon solstitialis):
- Op sportvelden (m.u.v. stadionvelden) en golfbaan (m.u.v. rough)
- Alle overige engerlingen: Geen, bestrijden met chemische middelen verboden
Inzet van gewasbeschermingsmiddelen op sportvelden en golfbanen gaat per definitie over professioneel gebruik. Alleen middelen die door het Ctgb zijn toegelaten voor professioneel gebruik zijn toegestaan. Het Ctgb geeft aan tegen welke organismen en in welk toepassingsgebied een middel mag worden ingezet en welke gebruiksvoorschriften en beperkingen gelden. Deze informatie (en meer) is terug te vinden in de toelatingendatabank van het Ctgb. Gebruik tegen andere organismen of in andere situaties en het niet voldoen aan de vakbekwaamheidseisen is strafbaar. Hiervoor gelden stevige bestuurlijke boetes (Rgb, bijlage XIII). Biologische bestrijding met natuurlijke vijanden is vrijgesteld, mits de betreffende organismen zijn vermeld in bijlage VIIb van de Omgevingsregeling. Dit geldt o.a. voor bestrijden van engerlingen en emelten met aaltjes. van de Omgevingsregeling. Dit geldt o.a. voor bestrijden van engerlingen en emelten met aaltjes.
IPM verplicht
Gewasbeschermingsmiddelen gelden als laatste redmiddel. Wie ze professioneel gebruikt moet kunnen aantonen dat IPM (geïntegreerde gewasbescherming) is toegepast. Inzet is pas geoorloofd als preventie, mechanische en/of biologische bestrijding onvoldoende resultaat hebben opgeleverd en een schadedrempel is overschreden.
Uitgangspunt in de Green Deal Sportvelden is dat gewasbeschermingsmiddelen zo spaarzaam mogelijk, effectief en selectief dienen te worden toegepast, met zo gering mogelijke impact op mens, niet-doelorganismen en het milieu.
Voor professionele gebruikers van gewasbeschermingsmiddelen is het bijhouden van een gewasbeschermingsmonitor verplicht. Hierin wordt alle informatie samengevat, waarmee de noodzaak voor het gebruik kan worden aangetoond, dat de middelen zorgvuldig zijn gekozen en toegepast. Ook moet het gebruik worden geëvalueerd. Inzetten van gewasbeschermingsmiddelen betekent dus ook een extra administratieve last. De vrij toegankelijke webpagina Sportgrasbeheer op www.sportinfrastructuur.nl biedt veel informatie, achtergronden en hulpmiddelen op het gebied van IPM en geïntegreerd sportgasbeheer.
Hoe schadelijk is het middel?
Het Ctgb stelt dat Acelepryn mag worden gebruikt op o.a. sportvelden, golfbanen, speelweiden en gazons, voor het bestrijden van niet op soort gespecificeerde emelten en engerlingen. De toelating is dus ruimer dan de in de Rgb genoemde wettelijk uitzonderingen. In grondwaterbeschermingsgebieden, nabij oppervlaktewater en op in bloei staande gewassen mag het middel niet worden gebruikt. Het is schadelijk voor bijen. Andere bestuivende insecten en in het water levende organismen moeten worden beschermd. Het National Pesticide Information Centre stelt dat de werkzame stof Chlorantraniliprole (een insecticide) niet erg toxisch is voor gewervelde dieren, maar wel voor o.a. eieren, larven en poppen van motten, vlinders en andere ongewervelden. Vooral in water levende soorten zijn gevoelig. Het middel heeft dus een aanzienlijk bredere werking dan alleen emelten en engerlingen.
Wat vindt de BSNC?
Op 22 oktober 2015 ondertekende de BSNC de ‘Green Deal Gebruik van gewasbeschermingsmiddelen op sportvelden – C-189’. Partijen wilden bereiken dat in 2020 geen gewasbeschermingsmiddelen meer worden gebruikt op sportvelden, behalve in situaties waar dat strikt noodzakelijk is. En dat in de resterende situaties alleen gewasbeschermingsmiddelen met een laag risico worden ingezet. De BSNC heeft zich sindsdien op allerlei manieren ingezet voor het bereiken van deze doelstellingen en doet dat nog steeds. Kijk onder andere naar het programma van conGRAS 2024.
De commissie Gras van de BSNC vraagt aandacht voor deze tegengestelde berichtgeving en waarschuwt dat de Rgb (wetgeving) gaat vóór toelating door het Ctgb. Daarom adviseert de BSNC, in lijn met de wetgever, beheerders van sportvelden en golfbanen om het middel Acelepryn niet toe te passen of alleen als allerlaatste redmiddel.
Het gebruik het middel Acelepryn is ook niet in lijn met het beleid dat met de Green Deal Sportvelden werd ingezet. De werking van het middel is te breed, zowel ten opzichte van wat wettelijk is toegestaan, als vanuit ecologisch perspectief. Bovendien zijn adequate alternatieven beschikbaar. Emelten en schadelijke engerlingen kunnen, mits goed toegepast, effectief worden beheerst met insect-parasitaire nematoden. Andere natuurlijke bestrijdingsmethoden en schadebeperkend onderhoud worden vaak nog niet volop benut. Het ontwikkelen en delen van alternatieven om emelten, engerlingen en andere plagen te beheersen blijft uitermate zinvol.
Fotobijschrift:
Op sportvelden mag je engerlingen van o.a. van de Sallandkever en veel andere kevers niet bestrijden met Acelepryn. Alleen engerlingen van meikever en junikever zijn uitgezonderd. Herkennen vereist kennis van zaken, ook voor biologische bestrijding.
