Een boeiende en informatieve bijeenkomst met een uitstekende inbreng van alle belangrijke betrokken partijen. De ruim honderd leden die dinsdagmiddag in restaurant De Engel in Houten de meeting van BSNC bezochten over de gezondheidsrisico’s van rubbergranulaat, hingen aan de lippen van de vertegenwoordigers van het RIVM, de KNVB, Vereniging Band en Milieu en het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS).
Directeur Ben Moonen en voorzitter Frank van der Peet van de branchevereniging BSNC waren blij met de grote opkomst. Leden van verschillende bloedgroepen zoals aannemers, gemeenten, sportbedrijven, adviesbureaus en leveranciers ontmoetten elkaar in een prettige en sfeervolle ambiance. “De emoties en onrust na de Zembla-uitzending over de gezondheidsrisico’s van rubbergranulaat in kunstgrasvelden begrijpen we heel goed. Het is nu echter heel belangrijk dat de ratio zegeviert”, benadrukte voorzitter Van der Peet in zijn openingswoord. “De BSNC is een landelijk kennis- en innovatieplatform voor buitensportaccommodaties. Wij gaan niet over de vraag of sporten op met name voetbalvelden met rubbergranuluaat wel gezond is. Daarover laten we ons graag adviseren door instanties die daar verstand van hebben. Zoals het RIVM, de Vereniging Band en Milieu en de bedrijfstak voor de banden- en wielenbranche VACO. Zowel RIVM als de bandenindustrie gaan nieuw onderzoek verrichten. De uitkomst daarvan wachten we af. Daarnaast werkt BSNC aan convenanten met de KNVB. ”
Omwisselen SBR
Advocate Anja van den Borne stelde dinsdag dat de branchevereniging en de voetbalbond samen actie willen ondernemen op twee gebieden. Verschillende initiatieven zijn na de uitzending van Zembla op gang gekomen om het SBR-rubbergranulaat uit de toplaag van de velden te verwijderen. En om te wisselen naar alternatief infillmateriaal zoals kurk, EPDM of TPE. Daarnaast zijn op sommige locaties de aanlegprocedures voor een nieuw veld stopgezet. “Het gaat om velden waar de schop al in de grond is gezet, maar die nog geen SBR-infill bevatten. BSNC en de KNVB willen er voor zorgen dat er voor beide cases procedures komen. Zodat geen onomkeerbare stappen gezet worden die ten koste gaan van de kwaliteit, veiligheid en de bespeelbaarheid van de velden. We willen vooral voorkomen dat er problemen ontstaan over de goedkeuring van de velden. Om dispensatie te krijgen van de KNVB moeten clubs en verenigingen de juiste stappen doorlopen. Hierover staat niets in de wet. Dat maakt het lastig en zorgt ervoor dat we dit niet in twee weken kunnen regelen. We willen toch zo snel mogelijk tot zaken komen. Aan mij als advocate de eer om namens de BSNC en KNVB convenanten op te stellen.”
Nauw betrokken
De BSNC is van meet af aan nauw betrokken geweest bij het overleg over de gezondheidsrisico’s van rubbergranulaat. Zo gaf een driekoppige delegatie van de branchevereniging op 10 oktober acte de présence tijdens een bijeenkomst in het bondsbureau van de KNVB. Samen met vertegenwoordigers van het RIVM, het ministerie van VWS, de Vereniging Sport en Gemeenten (VSG) en de korfbal- en rugbybond. Doel van het samenzijn was een gezamenlijke aanpak en samenwerking met een duidelijk streven: zo snel mogelijk duidelijkheid te creëren. Dit om de onrust bij clubs, ouders en gemeenten weg te nemen.
De insteek van de bijeenkomst in Houten was om actuele informatie te geven aan de eigen leden en ruimte te bieden voor vragen en discussie. De bezoekers waren vooral nieuwsgierig naar (de opzet) van het nieuwe RIVM-onderzoek. Het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu is tot dusverre steeds duidelijk geweest: stoffen in kunstgrasvelden vormen geen gezondheidsrisico’s. De uitzending van Zembla leverde volgens het instituut geen nieuwe harde feiten op die aanleiding geven om te stoppen met voetballen op kunstgrasvelden. Onderzoeksleider Ronald Smetsers van het RIVM herhaalde deze boodschap dinsdag in Houten. “Op basis van onze huidige kennis zeggen wij: er is niks aan de hand”, aldus Smetsers. “Maar er valt altijd iets te onderzoeken wat nog niet onderzocht is. Heeft leukemie bijvoorbeeld een relatie met kunstgras? Er is nu geen enkele aanleiding om hier van uit te gaan. Dit is een van de zaken die we gaan uitpluizen door een uitgebreide literatuurstudie. Hierin gaan we bekend onderzoek bestuderen op het gebied van sport en verwante terreinen.”
Opdracht
Minister Edith Schippers heeft RIVM opdracht gegeven al half december met de onderzoeksresultaten te komen. “We gaan het snel en goed doen. Maar niet honderd procent volledig. Dat gaat gewoon niet. Daarvoor ontbreekt simpelweg de tijd”, benadrukte Smetsers. “Behalve de uitgebreide literatuurstudie gaan we metingen uitvoeren naar SBR-rubbergranulaat en een steekproef houden waarbij we honderd willekeurig uitgekozen kunstgrasvelden bemonsteren, Dat gebeurt op zes plaatsen op het veld waar de meeste bewegingen zijn. Een commercieel laboratorium gaat de samples onderzoeken. Dat gebeurt onder meer op de aanwezigheid van PAKS (kankerverwekkende stoffen), zogenaamde ‘vluchtige’ stoffen als benzeen en tolueen en zware metalen als cadmium en arseen.”
Smetsers gaf aan dat het uiteindelijke onderzoeksrapport ingaat op de samenstelling van rubbergranulaat op de Nederlandse kunstgrasvelden en de variatie daarin. ”Daarnaast bevat het gegevens over de mate waarin ongewenste stoffen vrijkomen bij de meest belangrijke en specifieke vormen van blootstelling. Denk aan huidcontact, inslikken van granulaat en inademen van dampen. In het rapport komen de jongste inzichten te staan vanuit internationaal en eigen aanvullend onderzoek. Op basis van de meest recente informatie volgt een hernieuwde inschatting of er daadwerkelijk sprake is van gezondheidsrisico’s bij sporten op kunstgrasvelden. Daarbij gaat het om de matten waarbij rubbergranulaat toegepast is als infill. Ook mogelijk belangrijke stoffen waar nog niet eerder naar gekeken is, worden onderzocht. In december volgt dus nog niet het ultieme antwoord, maar presenteren we wel een buitengewoon goed onderzoek. Dat overigens begin 2017 een staartje krijgt. Dan verwachten we de resultaten uit Amerikaans onderzoek.”
KNVB
Adviseur Accommodatiezaken Patrick Balemans gaf dinsdag namens de KNVB tekst en uitleg. Hij liet weten dat de voetbalbond vele vragen krijgt over de gezondheidsrisico’s van het spelen op kunstgrasvelden. “We communiceren dagelijks over dit onderwerp. Een van de terugkerende vragen is of de voetbalcompetitie op z’n gat gaat. Sommige clubs en verenigingen dreigen zelfs met schadeclaims. Daarom laten we ons ook op juridisch terrein goed begeleiden en adviseren. En hebben we een rubberdossier aangemaakt op de site van de voetbalbond. Zo’n 75 tot 100 van de 2.450 voetbalverenigingen in Nederland hebben inmiddels actie ondernomen. Zij laten de gebruikers bijvoorbeeld niet meer op kunstgrasvelden spelen. Nederland telt in totaal ongeveer 1.800 kunstgras voetbalvelden. Hiervan is ruim negentig procent met SBR-granulaat van gemalen autobanden ingestrooid.”
Jurgen van Belle, senior-beleidsmedewerker bij het ministerie van VWS, liet weten dat ‘zijn’ departement zich achter het standpunt schaart van het RIVM. Van Belle ging ook in op de wetgeving rond ‘REACH’: een verordening van de Europese Unie die is aangenomen om de gezondheid van de mens en het milieu beter te beschermen. Onder meer tegen de risico’s die chemische stoffen kunnen opleveren. REACH maakt onderscheid tussen stoffen en mengsels en artikelen. “Een besluit vanuit Europees verband laat nog even op zich wachten. Dat is pas halfweg 2017 aan de orde”, vertrouwde Van Belle toe aan de leden van de branchevereniging.
De meest uitgesproken spreker tijdens de BSNC-bijeenkomst in Houten was bestuurder Kees van Oostenrijk van de Vereniging Band en Milieu. Die gaf tijdens zijn betoog ook een toelichting op de succesvolle werkwijze van het inzamelings- en verwerkingssysteem RecyBEM. Kern van zijn boodschap was dat kunstgras met rubbergranulaat van het type SBR veilig is. Hij sluit zich daarmee, samen met de bedrijfstakorganisatie voor de banden- en wielenbranche VACO, aan bij de conclusies van het RIVM. Van Oostenrijk: “Zembla komt met een tendentieuze uitzending over de gezondheidsrisico’s van rubbergranulaat. Er worden verbanden gelegd waar de pers massaal opduikt. Alle onrust en commotie is echt niet nodig. Het programma heeft geen enkel nieuw feit aan het licht gebracht”, aldus Van Oostenrijk. “Kunstgrasmatten met SBR-rubbergranulaat zijn al vijftien jaar in gebruik. Honderden studies van gerenommeerde instanties, instellingen en universiteiten in binnen- en buitenland toonden eerder al aan dat sporten op deze velden niet gevaarlijk is. Ik verwacht dat de nieuwe onderzoeken met een sisser aflopen. Om alle verenigingen gerust te stellen, bieden wij als branche de mogelijkheid om kunstgrasvelden te laten onderzoeken. Dat kan via SBRcheck.nu. Ik kan het niet vaak genoeg zeggen. Clubs, ouders, kinderen en alle andere gebruikers hoeven zich geen zorgen te maken. Er is geen enkel wetenschappelijk bewijs dat voetballen of sporten op velden met infill van SBR gevaarlijk is voor de gezondheid. Er is geen enkele reden tot paniek. Blijf daarom gewoon lekker spelen op de kunstgrasvelden.”
Wijzer
BSNC-voorzitter Van der Peet hield aan het einde van de bijeenkomst zijn eigen steekproefje. Op de vraag of de leden in de volgepakte zaal iets wijzer geworden waren van de bijeenkomst, gingen bijna alle handen de lucht in. “Het is niet dat ik veel nieuwe zaken heb gehoord. Maar we zijn wel heel breed geïnformeerd”, zei adviseur sport- en cultuurtechniek Gerrit de Koe van de gemeente Amsterdam. “Ik zou de gemeente Amsterdam adviseren om even een pas op de plaats te maken wat betreft het aanleggen van kunstgrasvelden met SBR-rubbergranulaat. En in afwachting van verder onderzoek het jaar 2017 uit te roepen tot een jaar van bezinning. Ik denk alleen niet dat de politiek mijn advies gaat overnemen.”
Businessmanager Sport Gosewin Bos van advies- en ingenieursbureau Antea Group sprak ook van een interessante bijeenkomst. “Vooral de toelichting van het RIVM over het nieuwe onderzoek vond ik heel boeiend. Nu maar kijken wat er uitkomt.”
Jan IJmker, werkzaam bij leverancier Vitagro van meststoffen en graszaden uit Elst, was eveneens enthousiast. “Een heel informatieve meeting. Zelf houd ik me alleen bezig met natuurgrasvelden. Toch wilde ik hier graag bij zijn. Ik ben er overigens niet helemaal van overtuigd dat sporten op de kunstgrasvelden helemaal safe is. Waar rook is, is vuur.” Coördinator Buitensportaccommodaties van de gemeente Maastricht Coen Janssen en Paul van Berkel van aannemer Van Kessel Sport en Cultuurtechniek in Buren staken ook de loftrompet over het informatieve karakter van de bijeenkomst. “Prima zaak dat alle belangrijke partijen vandaag aanwezig waren”, aldus Janssen. “Heel prettig dat de BSNC dit soort bijeenkomsten speciaal en alleen voor haar leden houdt. Alles was prima geregeld, tot aan de catering toe. Nu maar afwachten wat de toekomst gaat brengen en wat de resultaten van de verschillende onderzoeken zullen zijn. We zijn allemaal heel erg benieuwd.”
Hieronder treft u de presentaties aan die gehouden zijn tijdens de informatiebijeenkomst.
Moederpresentatie informatiebijeenkomst 1 november 2016
Presentatie RIVM