Bij het aanleggen van een kunstgrassportveld komt veel kijken. Hoe gaat de aanleg van een mat eigenlijk in zijn werk? De betrokkenen -de professionals van de gemeente, aannemer en het adviesbureau- lichten hun aanpak toe.
Gemiddeld duurt de uitvoering van het gehele project -inclusief verlichting, bestrating en plaatsen hekwerk- acht tot tien weken. De opbouw van de veldconstructie neemt ongeveer vier tot zes weken in beslag. Voordat de aannemer begint met de ombouw van een natuurgras sportveld naar een kunstgras sportveld, is al een heel traject afgelegd. Dat proces bestaat uit verschillende stappen. Waaronder het vervaardigen van de eerste schetsen en het uitvoeren van verschillende onderzoeken naar de conditie van de grond en archeologische en milieu-hygiënische aspecten. Werkvoorbereider-toezichthouder Evert Mandemaker van BAS Begeleiding en Advies Sportterreinen uit Delfgauw weet er alles van. “We zijn met ons bedrijf vaak van begin tot eind betrokken bij de hele voorbereiding tot de oplevering van het kunstgrasveld. Ook worden we door gemeenten ingehuurd om het totale beheer van sportparken voor onze rekening te nemen. Er moet in het voortraject van de aanleg van kunstgrasvelden een programma van eisen gemaakt worden. Dat gebeurt aan de hand van de bestaande situatie. Daarna volgt onder meer het opstellen van het bestek en de aanbesteding. Gemeenten voeren die procedure zelf uit of laten het over aan adviesbureaus. Het is van groot belang dat alle betrokken partijen vooraf de tijd nemen om heel duidelijke afspraken te maken met elkaar. Zo voorkom je dat men later tijdens het proces toch bepaalde zaken wil veranderen. Wat weer kan zorgen voor eventuele vertraging van het project en meerkosten. Stem daarom alles heel goed op elkaar af”, benadrukt Evert.
Toplaag
Gertjan de Vet is specialist op het gebied van buitensportaccommodaties. Hij is inmiddels tien jaar werkzaam in deze branche en momenteel actief voor Aannemersbedrijf Van Wijlen in Sprang-Capelle: gespecialiseerd in de disciplines infra, milieu, sport en groen. “Een kunstgrasveld is opgebouwd uit verschillende lagen”, legt Gertjan uit. “Van onder naar boven gezien: de fundatie, een sporttechnische laag en de toplaag, oftewel het kunstgrassysteem. Bij de aanleg van een veld hanteren we de normen van NOC*NSF en de desbetreffende sportbond, bijvoorbeeld de KNVB (voetbal) of KNHB (hockey).”
De fundatie is opgebouwd uit zand met daarin drainage voor de waterafvoer en het reguleren van het grondwater. Gertjan: “Hier bovenop komt een ‘harde’ laag met lava of E-bodemas. Ook varianten hierop zijn mogelijk. De sporttechnische laag zorgt voor stabiliteit in de constructie en vormt de basis voor het kunstgrassysteem. De opbouw van de toplaag, het kunstgrassysteem, is sport-gebonden. Er bestaat een verscheidenheid aan systemen voor voetbal, hockey, korfbal, handbal, tennis en rugby. De opdrachtgever kan bij hockey kiezen tussen een zandkunstgras-, semi-waterkunstgras- en waterkunstgrasveld.”
Voetbalvelden kennen ook verschillende soorten kunstgrassystemen. Hierbij is het mogelijk te variëren met type vezel, lengte van de vezel, kleurstellingen, en infillmaterialen zoals SBR-granulaat, TPE, EPDM of kurk. Gertjan: “Een kunstgrassysteem met direct onder de kunstgrasmat een foam-layer (schuimlaag) of e-layer (elastische laag) voor de dempende werking behoort ook tot de mogelijkheden.”
Hij vervolgt: “De realisatie van kunstgrasvelden vindt nu vooral plaats tijdens de zomerstop, van juli tot september. Dan zijn de velden niet in gebruik en is het weer over het algemeen goed. De groep aannemers die zich bezighoudt met het realiseren van buitensportaccommodaties heeft het in die periode heel erg druk. Het zou daarom fijn zijn als de uitvoering van projecten wat beter door het jaar heen gespreid is. Van februari tot november. Of nog liever van januari tot december.”
‘Weertechnisch’
Een betere spreiding van de aanleg van kunstgrasvelden is volgens Theo Verhagen ‘zeker een optie’. De manager openluchtaccommodaties van de gemeente ’s-Hertogenbosch is daarnaast actief als lid van de Commissie Kunstgras van de Branchevereniging Sport en Cultuurtechniek (BSNC). “Ik denk aan een langere periode. Bijvoorbeeld van april tot november. Cultuurtechnisch en -als het een beetje meezit- ook ‘weertechnisch’ moet dat lukken. Dan is het wel zaak dat de KNVB en de verenigingen meewerken. Misschien kan de doorlooptijd, dus de duur van de projecten, korter. Positief is dat alle betrokken partijen profiteren van een betere spreiding. Zo maken wij als opdrachtgever wellicht kans op een betere prijsstelling.”
De gemeente ’s-Hertogenbosch beslist op basis van de recent vastgestelde beleidsnota openluchtsport ‘Buitenkans’ over de toekomstige behoefte aan kunstgrasvelden, geeft Theo aan. “Hierin wordt de huidige bezetting van de sportvelden en demografische ontwikkeling (nieuwbouwwijken) meegenomen en wordt de behoefte aan extra velden bepaald. Deze capaciteitsberekening resulteert in een meerjarenplan en meerjarenbegroting om de investeringen in extra kunstgras te onderbouwen. Naast nieuwe velden moet er ook geld begroot worden voor het in stand houden -dus het periodiek vervangen van kunstgrasmatten- op de bestaande velden. Ook dit moet al vier jaar vooruit begroot worden. Hoewel de nota Buitenkans specifiek van toepassing is op de gemeente ’s-Hertogenbosch, doen andere steden het op een soortgelijke wijze. Al kan iedere gemeente eigen beleid maken.“
Technisch keuren
’s-Hertogenbosch telt vijfenzeventig sportvelden in de buitenlucht. Waaronder vijfentwintig met kunstgras als ondergrond. Theo: “De gemeente is eigenaar van alle sportterreinen, behalve van de golf- en tennisbanen. Voor de komende jaren staan onder meer een dertiende hockeymat en vijf kunstgrasvoetbalvelden op de planning. Tijdens de aanleg van een kunstgrasveld voert de gemeente over het algemeen de directie en houden we toezicht op de uitvoering. Een opzichter gaat twee keer per week kijken hoe het project vordert. Gedurende het proces staat bij de start van de aanleg, tussentijds en aan het einde een vergadering op het programma. Dan praten de betrokken partijen over zaken als de planning, de kosten en de voortgang. Daarnaast schakelen we een onafhankelijk keuringsinstituut in. Vertegenwoordigers daarvan komen enkele malen langs tijdens de werkzaamheden om het veld technisch te keuren. Ze controleren de drie lagen in de constructie alle op dikte, stabiliteit en vlakheid. Verder ook de belijning en de afmetingen. En of de bal wel goed stuit en rolt. Op die manier houden we de vinger aan de pols. Zo zorgen we ervoor dat de afspraken worden nagekomen en de kwaliteit gewaarborgd is.”
